سایت جـامع آستـان وصـال شامل بـخش های شعر , روایت تـاریخی , آمـوزش مداحی , کتـاب , شعـر و مقـتل , آمـوزش قرآن شهید و شهادت , نرم افزارهای مذهبی , رسانه صوتی و تصویری , احادیث , منویـات بزرگان...

شهادت امام جعفر صادق علیه‌السلام

شاعر : مهدی علی قاسمی
نوع شعر : مرثیه
وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
قالب شعر : غزل

یکباره ریخت باده و ساغر شکسته شد           شیخ الائمه حـرمتـش آخـر شکـسته شد

آتـش گـرفـت بـار دگـر خــانــۀ عــلــی           شاید به ضربـۀ لـگـدی در شکـسته شد


ای کـاش می گذاشت که عمامه سر کند           خـیـرالعـبـاد بین همه سـر شـکـسته شد

باید قسم مگر بخورد؟! صادق است او           در مجلسی که قیمت گوهر شکسته شد

یک پیر مرد، پای پیاده، به روی خاک           قدی خـمیده داشت که دیگر شکسته شد

سیـلی به خـانـوادۀ او خورد؟ نه نخورد           اصلا سر کسی سر معـبر شکسته شد؟

پای پـیـاده در پس مرکـب دوید و گفت           عـمـه رقـیـه ام چـقـدر پـر شکـستـه شد

در کربلا به نالۀ محزون سه ساله گفت:           سقا که رفت حـرمتم از سر شکسته شد

بابا نـگـاه کن که چـنـان زجـر زد مـرا           دندان من شبـیه تو دلـبـر شکـستـه شد"

نقد و بررسی

طبق روایت معتبر مرحوم کلینی در الکافی که اولین سند تاریخی در این خصوص است در آتش زدن خانه؛ قسمتی از دالان خانه و در آتش گرفت اما شکستگی در ذکر نشده است



آتـش گـرفـت بـار دگـر خــانــۀ عــلــی           شاید به ضربـۀ لـگـدی در شکـسته شد



ابیات زیر به دلیل مغایرت با روایات معتبر حذف شد؛ موضوع احضار امام توسط منصور ملعون و ابن ربیع که سید بن طاوس در صفحۀ ۱۹۲ مهج الدعوات علامه مجلسی در بحارالأنوار ج ۴۷ ص ۱۹۵ شیخ عباس قمی در منتهی الآمال ص ج ۲ ص ۱۳۹۳ و دیگر علما و مورخین آن را روایت کرده مدتها قبل از شهادت امام و در شهر بغداد اتفاق افتاده است نه در مدینه؛ و مطالبی همچون سجاده کشیدن از زیر پای امام، شکسته شدن نماز، تازیانه زدن؛ به زمین افتادن؛ پیچیدن امامه به دور گردن امام علیه السلام و دشنام ابن ربیع به حضرت زهرا نادرست است و مغایر این روایت معتبر است؛ جهت آگاهی بیشتر از اصل روایات معتبر به قسمت روایات تاریخی همین سایت مراجعه نموده و یا در همین جا کلیک فرمائید.



بین نماز بر سر و رویش که ریخـتـنـد           گـویـا نـمـاز سبـط پـیـمـبـر شکـسته شد


جـز نـاسـزا نـمـی شـنـود از زبـانـشـان           در بـین راه حـرمت مـادر شکـستـه شد



در شهادت امام صادق چند نکته را باید توجه کرد ۱ـ واقعۀ احضار امام توسط منصور و به واسطۀ ابن ربیع در بغداد اتفاق افتاده است نه مدینه ۲ـ این موضوع مدتها قبل از مسمومیت و شهادت امام بوده و هیچ ارتباطی به موضوع شهادت امام علیه السلام ندارد ۳ـ موضوع سجاده از زیر پای امام علیه السلام کشیدن؛ به دیوار خوردن؛ تازیانه زدن؛ به زمین افتادن؛ پیچیدن امامه به دور گردن امام علیه السلام؛ فحاشی ابن ربیع به حضرت زهرا و ... صحیح نیست و مغایر روایات معتبر است ۴ ـ موضوع آتش زدن خانۀ امام صادق علیه السلام به دستور منصور و توسط حاکم مدینه نیز مدتها قبل از شهادت حضرت بوده و ارتباطی به شهادت امام علیه السلام ندارد.



بیت زیر ایراد معنایی دارد زیرا سر شکستگی صفت منفی است و شایستۀ امام نیست و ائمه با چنین جسارتهایی سر شکسته نمی شوند.



ای کـاش می گذاشت که عمامه سر کند           خـیـرالعـبـاد بین همه سـر شـکـسته شد



بیت زیر ایراد معنایی دارد زیرا غرور در فرهنگ لغت به معانی زیر آمده است:« ۱ - ( مصدر ) فریفتن فریب دادن ۲ - ( مصدر ) مغرور بودن ۳ - ( اسم ) فریفتگی ۴ - تکبر نخوت ۵ - پندار خیال باطل ۶ - جوشهایی که بر صورت جوانان پر خون و خوش بنیه پیدا آید » با این معانی می بینید که غرور دارای بار منفی است و بیشتر ذمّ اهل بیت است.



یک روز بین کـوچه عـلی را کشیده اند           حالا غرور حضرت جعفر شکسته شد



بیت زیر به دلیل عدم رعایت توصیه های علما و مراجع تغییر داده شد در بحث غارت معجرها دو نکته مهم باید مورد توجه قرار بگیرد ۱ـ موضوع غارت معجر بر فرض بر اینکه صورت گرفته باشد با آنچه متاسفانه بصورت عام در اشعار آورده می‌شود بسیار متفاوت است، لازم است بدانیم در عرب آن زمان قسمتی از حجاب زنان (معجر)، پارچه‌ای بوده که در مقابل صورت قرار می‌گرفته و این جزء حجاب بوده است؛ همچنان‌که هم اکنون نیز در عراق، عربستان و بسیاری از کشورهای اسلامی این‌گونه حجاب دارند، از این‌رو حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در خطبه‌اشان در مجلس یزید فرمودند: وَ أَبْدَیتَ وُجُوهَهُنَّ تَحْدُو بِهِنَّ الْأَعْدَاءُ مِنْ بَلَدٍ إِلَی بَلَدٍ؛ دختران سول خدا را با صورت باز، شهر به شهر در معرض دید مردم قرار دادی! لذا آنچه در غارت معجرها مطرح است حذف این روبند صورت‌ها بوده است نه اینکه نعوذ بالله اهل بیت کشف حجاب شده‌اند همچنان که حضرت زینب سلام‌الله‌علیها هم بر همین موضوع اشاره می‌کنند که خود این نیز مصیبت بسیار بزرگ و دردناکی است ۲ـ گفتن و یادآوری غارت معجرها حتی در حد همان روبند صورت شایسته و سزوار اهل بیت نیست!!!  آیا اگر خود ما روزی ناموسمان به هر دلیلی همچون باد و... برای لحظاتی نتوانند حجاب خود را حفظ کنند آیا دوست داریم که یکسره به ما متذکر شوند که در فلان روز چادر خواهر، مادر و یا همسرمان را باد برده و ....  آیا ما از تکرار این حرف ناراحت نمی‌شویم؟؟ پس به هیچ وجه شایسته نیست این فاجعۀ تلخ را حتی بر فرض صحت آن بازگو و تکرار کنیم!!!



در کربلا به نالۀ محزون سه ساله گفت:           سقا که رفت حرمت معجـر شکسته شد